کد مطلب:93718 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:530
1- ذلك الكتاب لا ریب فیه هدی للمتقین[1] این كتاب یعنی قرآن شك و ریبی در آن نیست و هدایتگر متقین است. خداوند در این آیه تقوی را زمینه پذیرش هدایت و متقین را شایسته آن می داند، اگر سئوال شود ما بسوی قرآن می رویم تا متقی شویم، بعد از تحصیل ملكه تقوی دیگر لازم نیست به آن رجوع كنیم زیرا این رجوع اگر برای تحصیل ملكه تقوی باشد تحصیل حاصل است؟ جواب می دهیم كه تقوی یك حقیقت مشككه و دارای مراحل مختلفی است همانگونه كه نور دارای مراتب مختلفی است (40 وات، 60 وات، 100 وات و غیره)، حداقل مرتبه تقوی تسلیم حق بودن است اگر چه عقیده به خدا و پیغمبر نداشته باشد، [صفحه 30] و كسی این مرتبه اول را دارد، كه لااقل جستجوگر باشد، و طالب حق، افرادی مثل ابوجهل حداقل درجه تقوی را هم نداشتند، زیرا در كنار دریای عظیم معارف حقه بودند. و هر روز جوشش این حقایق را از میان دو لب پیامبر اكرم (ص) می دیدند، ولی استفاده نمی كردند، در عوض كسانی هم بودند و هستند و خواهند بود كه مثلا بعد از حدود 1400 سال با اینكه دور افتادگان از این دریا بودند، ولی حقایق را از میان امواج هوا گرفتند، و به پیامبر ندیده ایمان آوردند. پس مراد از متقین در آیه كسانی هستند كه: لااقل زمین جان آنها شوره زار نباشد، و حداقل تقوی را داشته باشند و آماده پذیرش حق گردند و هر چه بیشتر به قرآن رجوع كنند روزنه ی وسیع تری از نور هدایت به قلب و زمین تاریك وجود آنها می تابد، تا در نهایت تمام وجود آنها نورانی می شود به نور الهی كه (الله نور السماوات و الارض). اگر كسی بگوید هدایت تشریعی خداوند برای كافر و مسلمان است، چرا اینجا می فرماید برای متقین است؟ می گوییم بله، هدایت تشریعی برای همه است، اما نظر این آیه به پذیرش و تاثر انسانهاست، كسانی از این هدایت بهره می برند، كه: حداقل مراتب تقوی را دارا باشند. 2- و اعلموا ان الله مع المتقین-[2] - بدانید كه خداوند مصاحبت با متقین است، خداوند در این آیه تقوی را زمینه مصاحبت با خودش معرفی می نماید، به طوری كه دیگر بهشت با تمام جلوه هایش در نظر متقین هیچ جلوه ای ندارد زیرا بهشت هم با جلوه های ملكوتی خداوند، بهشت شده است. 3- و لو ان اهل القری آمنوا و اتقوا لفتحنا علیهم بركات من [صفحه 31] السماء و الارض[3] - اگر اهل قریه ها ایمان آورده و تقوا پیشه می كردند، بركات زمین و آسمان را بر آنها می گشودیم، تقوی موجب ازدیاد بركات ارضی و سماوی و عامل موثر در بهبود اقتصاد است، این آیه اشاره دارد، به اینكه: تقوی علاوه بر منافع معنوی و اخروی، منافع مادی و دنیوی هم دارد، و موجب رونق كسب و كار است، در سوره نوح هم اشاره به این مطلب شده است، آنجا كه می فرماید: (فقلت استغفروا ربكم انه كان غفارا یرسل السماء علیكم مدرارا و یمددكم باموال و بنین و یجعل لكم جنات و یجعل لكم انهارا)[4]، در این آیه ها حضرت نوح به قوم خود می فرماید: (از روش خود توبه و بازگشت كرده، و به دامن ایمان و تقوی روی آورید تا خداوند باران را پس از خشكسالی فراوان، بر شما نازل كند، و شما را دارای اموال و فرزندان و باغها و نهرها نماید). جای هیچ تعجب نیست كه تقوی می تواند منشاء این همه خیرات و بركات و موثر در بهبود اقتصاد باشد زیرا مگر تمام علل در این عالمی كه نظامش مبتنی بر قانون علیت است، روشن شده كه جای تعجب باشد، بله همانطور كه معجزه انبیاء مستثنی از قانون علیت نیست، و دارای علت است، منتها علت فوق عادی دارد، كه: اراده پیامبر است، آبادانی و رشد اقتصادی هم عللی دارد، منتها یكی از علل آن تقوی و ایمان به خداوند است، كه: فوق علل مادی و عادی است، و به همین جهت كه سبب فوق اسباب عادی است، معجزه را عملی فوق العاده می دانند، نه محال ذاتی كه امكانش در عهده كسی نباشد، یعنی اگر شخص دیگری هم بتواند آن اراده نبوی را كسب كند، معجزه تحقق ذاتی پیدا می كند، ولی حكمت خداوند اجازه نمی دهد، آن اراده را در اختیار افراد عادی قرار دهد. [صفحه 32] 4- یا ایها الناس انا خلقناكم من ذكر و انثی و جعلناكم شعوبا و قبائل لتعارفوا ان اكرمكم عندالله اتقیكم ان الله علیم خبیر.[5]. تقوی در این آیه مایه كرامت و ارزشمندی انسانها معرفی شده، خداوند می فرماید ای مردم (ای جهانیان) ما شما را از یك مرد و یك زن خلق كردیم، و شما را شعبه شعبه و قبیله قبیله قرار دادیم، تا قرب و بعد نژادی و سببی یكدیگر را بشناسید، و در واقع با این كار شناسنامه شما را كه وجه تمیز شماست، صادر كردیم، اما بدانید كه قبیله و دسته و فرقه و گروه مایه كرامت نیست، بلكه كرامت در محور تقوا دور میزند و خداوند عالم و آگاه بر نیك و بد مردم است. 5- تزودوا فان خیر الزاد التقوی-[6] زاد و توشه برگیرید، زیرا این سفر الی الله هم مثل بقیه سفرها، توشه می خواهد، و بهترین زاد و آذوقه در این سیر، تقوی است، خداوند در این آیه تقوی را به عنوان بهترین زاد و توشه برای عبور از گذرگاه زندگی و رسیدن به قرارگاه آخرت معرفی می كند كه: (الدنیا دار ممر و الاخره دار مقر) و بهترین آذوقه را نیز برای نجات از دار الفناء به دار البقاء تقوی می داند كه (الدنیا دار فناء و الاخره دار بقاء). شایسته است، كه: برای تایید این آیه به سراغ نهج البلاغه علی (ع) رویم، تا ببینیم چگونه علی (ع) مولای متقیان، این معلم بزرگ بشریت، راه زیستن را به یارانش نشان می دهد. قال علی[7] (ع) و قد رجع من صفین، فاشرف علی القبور بظاهر الكوفه: یا اهل الدیار الموحشه و المحال المقفره و القبور المظلمه یا اهل التوبه، یا [صفحه 33] اهل الغربه، یا اهل الوحده، یا اهل الوحشه، انتم لنا فرط سابق و نحن لكم تبع لاحق. اما الدور فقد سكنت و اما الازواج فقد نكحت و اما الاموال فقد قسمت. هذا خبر ما عندنا فما خبر ما عندكم؟ ثم التفت الی اصحابه فقال: اما لو اذن لهم فی الكلام لاخبروكم ان خیر الزاد التقوی. علی (ع) وقتی از جنگ صفین همراه با اصحاب خود باز می گشتند، به قبرستان بیرون كوفه رسیدند، و خطاب كردند: ای ساكنین دیار وحشت، و محلهای بی كس و بی آب و علف، و ای اهل قبور تاریك، ای ساكنین خاك، ای اهل غربت، ای بی كسان، و ای اهل وحشت و ترس، شما پیشرو و جلودار ما بودید، كه رفتید، و ما پیرو شما كه به شما ملحق می شویم، (اگر درباره دنیا و حالاتش از ما بپرسید) می گویم: اما خانه هایتان را ساكن شدند، همسران شما ازدواج كرده و همسری دیگران را برگزیدند، و اموال شما را نیز تقسیم كردند، این خبری است كه نزد ماست، شما چه خبر دارید از آنجا، سپس رو به اصحابش كرده، و فرمود: اگر اذن سخن گفتن به آنها داده می شد شما را خبر می دادند به اینكه بهترین زاد و توشه این سفر تقوا است. 6- یا بنی آدم قد انزلنا علیكم لباسا یواری سواتكم و ریشا و لباس التقوی ذلك خیر ذلك من آیات الله لعلهم یذكرون.[8] ای فرزندان آدم ما برای شما لباسی فرستادیم كه عورات و زشتیهای شما را می پوشاند، و برای شما زینت است، ولی لباس تقوی بهتر از لباسهای عادی و ارزشمندتر است. این همه از آیات الهی است، شاید كه متذكر شوید. خداوند متعال در این آیه تقوی را به [صفحه 34] عنوان لباس معرفی نموده است، لباس دارای سه خصوصیت مهم است: 1- زینت انسان است 2- حافظ انسان از گرما و سرما و مجروح شدن و خراشیدگی بدن است 3- پوششی برای عیوب است. این سه خصوصیت برای لباس معنوی یعنی تقوی نیز متصور است: هم زینت صاحبان تقوا است، و هم انسان را از مصائب و لغزشگاهای زندگی می رهاند، و بالاخره عیب پوش انسان است، یعنی اگر عیبی هم در انسان باشد تحت الشعاع این زینت الهی قرار می گیرد، و جلوه ای و نمودی ندارد، توضیح بیشتر را در ذیل جمله و «ملبسهم الاقتصاد» خواهیم داد. 7- تلك الجنه التی نورث من عبادنا من كان تقیا-[9] این بهشتی است كه بندگان متقی و پرهیزكار خود را وارث آن می گردانیم. خداوند در این آیه سند مالكیت بهشت را برای متقین صادر و در دفتر اسناد رسمی خود یعنی قرآن به ثبت می رساند[10]. [صفحه 35]
بعد از تفسیر مفهوم تقوی به اهمیت اجمالی آن در قرآن می پردازیم، آیات زیادی در قرآن تقوی و اهمیت آنرا مورد بررسی قرار داده و ما فقط به هفت 7 آیه بسنده می كنیم:
صفحه 30، 31، 32، 33، 34، 35.